Autor Wątek: Sapeli  (Przeczytany 2181 razy)

Offline Mery

  • Kornik - Ekspert
  • *****
  • Wiadomości: 10181
    • sklep www.gizmogaraz.pl
Sapeli
« dnia: 2018-04-04 | 19:21:05 »
Sapeli (Entandrophragma cylindricum)

Mahoń Afrykański, abudikoro, sapele

Charakterystyka ogólna:
Jest to bardzo duże drzewo, osiągające ok. 45m metrów wysokości i około 2,0m średnicy (powyżej części odziomkowej). Występuje w regionie zachodniego wybrzeża Afryki. Biel jest żółtawo białawy, a twardziel w kolorze różowawym zaraz po ścince, ciemniejąca do typowo mahoniowych odcieni czrewono-cynamono-bordowych. Rysunek jest zaznaczony w delikatny sposób.

Pochodzenie:
Drzewa sapeli występują w lasach deszczowych w zachodniej i środkowej Afryce – od Wybrzeża Kości Słoniowej, przez Ghanę i Nigerię, do Kamerunu, a także w Ugandzie i Tanzanii.

Pokrój drzewa:
Sapeli to duże drzewa wysokości do 45 m i średnicy pnia dochodzącej do 2m i więcej. Pnie są proste i do znacznej wysokości pozbawione gałęzi (15-25m). Zaletą ułatwiającą przerób i zwiększającą wydajność materiałową jest regularny, cylindryczny kształt pnia, od którego pochodzi drugi człon nazwy łacińskiej gatunku – cylindricum.

Typ struktury:
Rozpierzchłonaczyniowy, duże naczynia rozmieszczone głownie pojedynczo lub po 2-3 w przebiegających promieniowo zgrupowaniach.

Biel:
Wąski ( szerokość od 7 do 10 cm), o żółtobiałej barwie.

Twardziel:
Świeżo przetarta ma kolor różowocynamonowy  i stopniowo ciemnieje pod wpływem światła i zawartego w powietrzu tlenu  do typowej dla drewna mahoniu barwy czerwonobrązowej.

Zapach:
Świeże drewno ma intensywny cytrynowy zapach podobny do woni drewna cedrowego, potem stopniowo zanika

Rysunek:
Przyrosty roczne są słabo rozróżnialne lub niewidoczne. Charakterystyczną cechą jest pasiasty skręt włókien, doskonale widoczny na przekroju promieniowym, na którym można również zaobserwować drobny błyszcz tworzony przez wąskie promienie łykodrzewne. Na pozostałych przekrojach elementy te nie są widoczne. W drewnie sapeli  zdarza się bardziej złożony (zawiły) układ włókien. Szczególnie poszukiwane i drogie jest tzw. sapeli „pommelle”, czyli sapeli ze sfalowanym układem włókien, dające bardzo dekoracyjny rysunek (barankowatość).Promienie drzewne w sapeli to przeważnie promienie niejednorodne. Rysunek drewna wzbogacają duże naczynia, które najlepiej zarysowują się na przekrojach wzdłużnych w postaci drobnych wgłębień (rowków). Na przekroju poprzecznym są słabiej widoczne, otacza je miękisz paratrachealny w postaci wąskich pierścieni, niekiedy jednostronny lub ubogi. Najbardziej rozbudowany, jednak słabo widoczny makroskopowo, jest miękisz tworzący stycznie przebiegające pasma (szerokość od 3 do 10 komórek).  Bardzo rzadko występuje miękisz apotrachealny rozproszony.

Typowe Wady:
Skręt włókien.

Właściwości drewna Sapeli:
Według sześciostopniowej skali gęstości, mahoń afrykański to drewno umiarkowanie ciężkie (klasa III). Średnia gęstość dla stanu powietrznosuchego (dla drewna o wilgotności ok. 12%) wynosi 650kgm-3. Drewno sapeli ma bardzo dobrą charakterystykę mechaniczną. Szczególnie korzystnie wypada wytrzymałość  na ściskanie (średnio 56 MPa), wytrzymałość na zgniatanie statyczne (średnio 114 MPa) oraz udarność (średnio 70 MPa). Ze względu na pasiasty skręt włókien drewno to ma zmniejszoną wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien i moduł sprężystości w tym kierunku anatomicznym.

Gatunki podobne:
Mahonie afrykańskie z rodzaju Entandrophragma, mahoń afrykański sipo, mahoń afrykański tiama, mahoń afrykański kosipo i acajou, oraz mahonie właściwe (amerykańskie) z rodzaju Swietenia.

Suszenie:
Drewno mahoniu afrykańskiego sapeli suszy się stosunkowo szybko, jednak podczas procesu często powstają pęknięcia desorpcyjne. Zalecane jest jego sezonowanie.

Obróbka:
Obróbka maszynowa przebiega właściwie, jednak ze względu na dużą gęstość i obecność zawiłego układu włókien wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi (np. pił z nakładkami z węglików spiekanych lub ceramicznych materiałów ściernych). Mimo to już przy struganiu można uzyskać gładkie i błyszczące powierzchnie, czemu sprzyja zwarta struktura.

Łączenie:
Wykonywanie złączy przy użyciu łączników metalowych (gwoździe i wkręty) wymaga uprzedniego nawiercania z uwagi na niebezpieczeństwo rozłupu. Do połączeń klejowych najlepiej używać jednoskładnikowych klejów poliuretanowych.   

Wykończenie:
Na ogół dobrze przyjmuje środki malarsko- lakiernicze, utrudnieniem może być zawartość substancji gumożywicznych.

Zastosowanie:
forniry, meble, podłogi, drzwi,parkiety, schody, elementy wyposażenia wnętrz, wysokiej jakości wyroby stolarskie, szkutnictwo, sklejki.

Właściwości mechaniczne:Obróbka zarówno ręczna jak i mechaniczn dobra. Wykazuje dobre właściwości przy wbijaniu gwoździ i wkręcaniu śrub, dobrze się klei. Przy obróbce końcowej można uzyskać bardzo gładką, wysokiej jakości powierzchnię.
Moduł sprężystości:14,0 GPa
Skurcz styczny:7,2%
Skurcz promieniowy:5,0%
Ciężar właściwy:690 kg/m3 (12%)
Trwałość:gatunek odporny na destrukcyjne działanie grzybów
Szkodniki drewna suchego:odporny – ryzyko ograniczone do penetracji bieli
Zabezpieczenia:klasa 3 – słabo przyjmujący
Dodatkowo:niewskazany kontakt z gruntem, średnio odporny na warunki zewnętrzne, możliwy kontakt z dużą wilgocią